६) अपमान-प्रसादाचा जनक आहे.

शिष्य – “भगवन्‌! अनेक वेळेला अपमानाचा मोठा कटू अनुभव येतो. लोक अनेक प्रकारे अपमान करतात, मी काय करू?”
गुरुदेव – “जेव्हा तुला अपमानाचा अनुभव येतो, तेव्हा तू अशा भूमिकेमध्ये उतरून आलेला असतो की, जेथे अपमान तुम्हाला स्पर्श करू शकतो. तुम्ही अशा भूमिकेमध्ये राहा की, जेथे अपमान पोहोचू शकत नाही.”
(मी विचार करू लागलो की, जेव्हा मला अपमानाची अनुभूती होते; तेव्हा मी कोठे राहतो? अपमान होतो तरी कोणाचा?)
१) मी जेव्हा सन्मान किंवा दुसऱ्या कोणत्या तरी कामनेच्या पाशाने बांधलेला असतो, त्या वेळेला माझे निवासस्थान ‘काम’ असतो, ‘राम’ नाही.
२) मी त्यावेळेला शरीर, मन आणि बुद्धी ह्यांच्या अभिमानात मत्त राहतो किंवा त्यांच्या विलासामध्ये भ्रमित झालेला असतो.
३) मी आपल्या भगवंताला विसरून, आत्म्याला विसरून अहंकार किंवा ‘मम’काराच्या अधीन असतो.
आपला अपमान स्वत: मीच करतो. मला स्वत:लाच दंड दिला पाहिजे. दुसऱ्यांकडून झालेला अपमान मला स्पर्श करू शकत नाही.)
शिष्य – “ठीक आहे गुरुदेव! अपमान मला स्पर्श करू शकत नाही.”
गुरुदेव – “एवढेच नाही बाळा! अपमान तर तुझ्या आत्मज्योतीला जागृत करणारा आहे, तुझ्या विस्मृतीला नष्ट करून स्मृतीला तजेलदार बनविणारा आहे. अपमान उद्रेकाचा नव्हे, तर प्रसादाचा (कृपेचा) जनक आहे. अपमान झाल्याबरोबर प्रसन्नतेने आनंदी झाले पाहिजे की, ‘माझी स्मृती ताजी-टवटवीत करण्यासाठी साक्षात्‌ भगवंताचा दूत, नव्हे-नव्हे, स्वत: भगवंतच आले आहेत. महान् सौभाग्य आहे – जीवनात हा अपूर्व योग आला आहे.”
जगद्‌गुरू तुकोबाराय म्हणतात – मानापमानाचे बंधन गुंडाळून ठेवणे हेच देवाचे दर्शन आहे –
मान अपमान गोवे । अवघे गुंडूनी ठेवावे ॥१॥
हेंचि देवाचें दर्शन । सदा राहे समाधान ॥ध्रु॥
शांतीची वसती । तेथें खुंटे काळगती ॥३॥
आली ऊर्मी साहे । तुका म्हणे थोडें आहे ॥३॥
शिष्य – “ठीक आहे – गुरुदेव! आपली कृपा आणि आशीर्वाद सदैव माझ्याबरोबर आहे.”